Oq tunli kechalar
Oq tunli kechalar — bu tabiiy yorugʻlik yetarlicha yuqori boʻlgan tunlar, yaʼni butun tun faqat alasakaranlıktan iborat. Hodisa moʻtadil va yuqori kengliklarda yozgi kun toʻxtashidan oldin va keyin kuzatiladi.
Oq tunlar qayerda kuzatiladi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oq tunlarning boshlanishi vaqti va ularning davomiyligi geografik kenglikka bogʻliq. „Oq tunlar“ tushunchasining aniq astronomik taʼrifi yoʻq. Misol uchun, buni butun tun quyosh botishidan to tong chiqishiga qadar davom etadigan fuqarolik alasakaranlığı oraligʻi boʻlgan hodisa deb tushunish mumkin[1][2].
Fuqarolik alasakaranlık oraligʻida ufq chizigʻi ostidagi quyosh diskining markazining maksimal burchagi 6° ni tashkil qiladi. Bunday sharoitda oq tunlarni faqat 60°34 ′ dan yuqori kengliklarda kuzatish mumkin. Biroq, ramziy nomga ega „Oq tunlar shahri“ Sankt-Peterburg[3] janubda bir oz joylashgan (markazi 59°56′[4] kenglikda). U yerda fuqarolik alasakaranlığı bir muncha vaqt navigatsion alasakaranlıkga aylanadi. Eng yorqin tun 21-22-iyun kunlariga toʻgʻri keladi, uning davomiyligi 5 soat 12 minutni tashkil qiladi va haqiqiy yarim tunda (pastki kulminatsiya momenti) quyosh ufqdan taxminan 7 ° pastga tushadi. Sankt-Peterburgda oq tunlarning „rasmiy“ deb ataladigan davri — 11-iyundan 2-iyulgacha davom etadi[1][5]. Shu kunlarda yarim tunda Quyosh ufqdan taxminan 9° pastga tushadi. Shunday qilib, tumanlarda va pastki kengliklarda, masalan, fuqarolik alacakaranlık 4 soat davomida dengiz alacakaranlığına aylanadigan 57° yorugʻlik kechalari koʻpincha oq tunli kechalar deb ataladi.
Rossiyada
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oq tunlar kuzatiladigan shaharlar — Buyuk Sovet Entsiklopediyasida berilgan taʼrifga koʻra — Quyosh ufqdan 7° gacha tushadi (eng yorqin va eng uzundan eng qorongʻi va eng qisqa oq tunlargacha, aholisi koʻproq, 30 mingdan ortiq).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „БЕЛЫЕ НОЧИ“ (ruscha). Словарь Онлайн. 11-iyul 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2019-yil.
- ↑ Ensiklopedicheskiy slovar yunogo astronoma. — M.: Pedagogika, 1986.
- ↑ „Белые ночи.Санкт-Петербург“. www.hellopiter.ru. 21-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-iyun 2016-yil.
- ↑ „Географические координаты Санкт-Петербурга. Широта, долгота и высота над уровнем моря Санкт-Петербурга, Россия“. dateandtime.info. 22-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-may 2021-yil.
- ↑ Дыхание Питера. „Белые ночи в Санкт-Петербурге 2014“. Дыхание Питера. 5-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-iyun 2016-yil.